یرقان نوزاد و یا زردی در نوزادان تازه متولد شده و در دوران ابتدایی تولد آنها رخ می دهد و یک بیماری شایع و در اکثر مواقع کم خطر است که با تشخیص پزشک و مراقبت در منزل درمان می شود.در ادامه این مقاله شما را با علائم این بیماری و راه های درمان آن آشنا خواهیم کرد پس تا انتهای این مقاله را مطالعه بفرمایید.
یرقان نوزاد چیست؟
یرقان نوزاد و یا زردی یک نوع بیماری شایع در نوزادان در بدو تولد است و به دلیل تجمع بیش از اندازه بیلی‌روبین در خون و زیر بافت پوست رخ می‌دهد و رنگ پوست و سفیدی چشم از سفیدی به رنگ زردی تمایل پیدا می کند. بیلی‌روبین‌ها از شکسته شدن گلبول‌های قرمز پیر و غیر قابل استفاده در خون به وجود می‌آیند و در انسان‌های بزرگسال توسط کبد دفع میشود و در جنینی که در شکم مادر قرار دارد نیز توسط مادر دفع میشود
اما در کودکان تازه متولد شده به دلیل نابالغ بودن و کامل نشدن کبدها این بیلی روبین‌ها در خون جمع میشوند و باعث به وجود آمدن زردی و رسوب آن در پوست و سفیدی چشم میشود. زردی در نوزادان ابتدا از سفیدی چشم ها و پوست صورت شروع میشود و بعد به سمت پایین‌تر یعنی شکم و قفسه سینه و دست و به ندرت به پاها می‌رسد.
انواع زردی و یرقان نوزاد
به طور کلی زردی در نوزادان به دو دسته تقسیم میشود: زردی فیزیولوژیک و زردی پاتولوژیک تقسیم میشوند ک در ادامه علائم و دلایل آنها را نیز شرح خواهیم داد.
زردی فیزیولوژیک
زردی های فیزیولوژیک یا همان زردی طبیعی در 2 تا 6 روز ابتدایی زندگی نوزادان اتفاق می افتاد و با مراقبت‌های ویژه در منزل به مروز زمان و در طی 2 هفته بعد رفع می شود.چند دلیل وجود دارد که زردی فیزیولوژیک در نوزادان را تشدید می‌کند.
- گرسنه بودن نوزاد و عدم دریافت شیر کافی توسط مادر که می تواند به دلیل نداشتن شیر باشد، می‌تواند باعث به وجود آمدن زردی و یا تشدید آن در نوزادان شود.
- نارس بودن نوزاد و تولد زودهنگام و با وزن کم می‌تواند یکی دیگر از دلایل ایجاد زردی و یا تشدید آن در نوزادان تازه متولد شده شود.
زردی پاتولوژیک
اگر زردی نوزاد در روز اول تولد ظاهر شود زردی پاتولوژیک نام می گیرد و از روی مخاط و پوست نوزاد قابل تشخیص هستند و نوزادانی که با این بیماری به دنیا می‌آیند باید تحت نظر پزشک باشند. دلایلی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم می‌توانند دلایل به وجود آمدن زردی پاتولوژیک باشند.
- یکی از دلایل به وجود آمدن زردی‌های پاتولوژیک ناهماهنگ بودن گروه خونی مادر و نوزاد می‌باشد.
- زردی پاتولوژیک می‌تواند به دلیل وجود عفونت و یا هپاتیت در نوزادان به وجود بیاید.
علائم و نشانه های زردی در نوزادان
برخی علائم هستند که در کودکانی که مبتلا به زردی هستند به وجود می‌آید و نشانگر این بیماری است که شما با مشاهده این علامت‌ها می‌توانید متوجه زردی در نوزاد خود شوید:
- در نوزادانی که دچار زردی شدند و قادر به دفع بیلی‌روبین نیستند رنگ مدفوع روشن به اصطلاح بی رنگ میشود و همین نشانه تجمع بیلی‌روبین در بدن است.
- نوزادان دچار زردی خسته و خواب آلود هستند و بیشتر اوقات خواب و به سختی برای شیردهی از خواب بیدار میشوند.
- اگر نوزاد شما دچار اضطراب و بی‌قراری باشد و مدام در حال گریه کردن باشد.
- اگر نوزاد شما به درستی و به اندازه کافی افزایش وزن ندارد .
- برخی نوزادان زمان ابتلا به زردی حالت خمیده به خود می‌گیرند و سرشان را به عقب بر می‌گردانند.
- اگر پوست صورت و سفیدی چشم نوزاد یه رنگ زردی متمایل است.
مواد غذایی مفید برای یرقان نوزاد
مواد غذایی که مادر میل می‌کند مستقیما بر کیفیت شیر او نیز اثر دارد و به همین علت غذایی که مادر میل می‌کند بر روند بهبود زردی بسیار تاثیرگذار است و باید غذاهایی که میل می کند را با دقت بیشتر انتخاب کند و از خوردن برخی غذاها خودداری کند که در ادامه مقاله به غذاهای مفید و تاثیر آنها و غذاهای مضر برای زردی نوزاد اشاره خواهیم کرد.
- لیمو شیرین
- عناب
- ماست
- خاکشیر
- آب انار
تاثیر لیمو شیرین بر زردی پوست
استفاده از لیمو شیرین در نوزادانی که زردی بسیار خفیفی دارند می‌تواند مثبت عمل کند و در بهبود این بیماری موثر باشد و یا در جلوگیری از افزایش میزان زردی نوزادان تاثیر گذار باشد اما باید توجه داشته باشید که نوزاد تازه متولد شده قادر به هضم لیمو شیرین نیست و می‌تواند باعث اسهال و یا یبوست نوزادان شود.
تاثیر عناب بر یرقان نوزاد
استفاده از عناب در دوران زردی نوزاد می تواند به میزان پایین آمدن زردی کمک کند زیرا استفاده از عناب میزان ادرار و مدفوع را در نوزادان افزایش می دهد و همین باعث دفع میزان بیلی روبین و کاهش زردی می شود.
تاثیر ماست بر روی یرقان نوزاد
ماست و به طور کلی لبنیات دارای طبع سرد هستند و به مادرانی که نوزادشان دچار زردی هستند توصیه می شود تا از غذاهایی که طبع گرم دارند بپرهیزند و غذاهایی که طبع سرد و یا معتدل دارند بیشتر مصرف نمایند.
تاثیر خاکشیر بر زردی نوزاد
خاکشیر نیز از آن دست مواد غذایی است که می تواند در پایین آوردن میزان زردی نوزاد به شما کمک کند اما باید در نظر داشته باشید که از دادن خاکشیر به نوزاد پرهیز کنید.
تاثیر آب انار بر زردی
خوردن آب انار نیز برای مادرانی که نوزادان آنها دچار عارضه زردی هستند توصیه می شود. آب انار با توجه به طبع سرد و خشکی که دارد می‌تواند به پایین آوردن زردی به مادران کمک کند.
مواد غذایی مضر برای یرقان نوزاد
همانطور که خوردن برخی از غذاها می‌تواند در پایین آوردن و کنترل زردی نوزاد مفید باشد، خوردن برخی دیگر از غذاها نیز می‌تواند میزان زردی در نوزادان را تشدید کند که مادران شیرده که نوزادانی با علائم زردی دارند باید از خوردن آنها پرهیز کنند که در ادامه به آنها نیز اشاره خواهیم کرد:
- خوردن غذاهای دیر هضم
- خوردن ادویه زیاد
- خوردن سیر و پیاز
- خوردن فست فود
خوردن غذاهای دیر هضم
از خوردن غذاهایی که هضم آنها برای کبد مشکل است مانند گوشت گاو و یا غذاهای غلیظ مانند بادمجان در این دوران خودداری کنید تا نوزاد شما سریعتر بهبود پیدا کند.
خوردن ادویه زیاد
استفاده از ادویه‌های زیاد در غذا و یا غذاهای تند در دورانی که نوزاد شما دچار زردی شده است توصیه نمی‌شود زیرا کارکرد کبد را دچار مشکل می‌کند و بهتر است از غذاهایی با طبع سرد و معتدل بیشتر مصرف نمایید.
خوردن سیر و پیاز
خوردن سیر و پیاز برای مادرانی که نوزادان شیرخواره دارند و نوزاد آنها دارای علائم زردی هستند توصیه نمی‌شود و بهتر است تا چند روز از خوردن سیر و پیاز مخصوصا به صورت خام پرهیز کنند.
خوردن فست فود
غذاهای فست فودی و فرآوری شده نیز در دوران زردی توصیه نمی‌شوند و می‌توانند روند بهبودی را کاهش دهند.
دلیل زیاد شدن یرقان در نوزادان
چرا کودکانی که در سال های اخیر به دنیا می‌آیند نسبت به کودکان چند سال احتمال مبتلا شدنشان به زردی بیشتر است.
یکی از دلایلی که می تواند باعث ابتلای بیشتر نوزادان به زردی نسبت به سال‌های قبل عنوان کرد تغذیه نامناسب و نادرست مادران در دوران بارداری می باشد. مادران باردار باید در دوران بارداری میزان مصرف غذاهای شیمیایی و فرآوری شده را کاهش دهند و بیشتر از غذاهای ارگانیک و طبیعی و میوه و سبزیجات استفاده کنند.
یکی دیگر از دلایل افزایش کودکان مبتلا به زردی زایمان‌های سزارین است که متاسفانه در سال‌های اخیر به شدت افزایش پیدا کرده است و این می‌تواند برای نوزاد و مادر مشکل آفرین باشد.
واکسن هپاتیت که در بدو تولد نوزاد زده میشود نیز می‌تواند یک عامل دیگر برای ایجاد زردی در نوزادان تازه متولد شده باشد.
درمان یرقان نوزاد با طب سنتی
- استحمام با گل ختمی
- شیرخشت و ترنجبین
- آب جوانه گندم
استحمام با گل بنفشه و گل ختمی
یکی دیگر از روش‌هایی که طب سنتی برای بهبود روند بیماری زردی در نوزادان پیشنهاد می‌کند استحمام نوزاد در گل ختمی و گل بنفشه است. شما می توانید گل ختمی و گل بنفشه را در مقداری آب ولرم قرار دهید و بعد از مدتی نوزاد خود را در این آب استحمام کنید .
شیرخشت و ترنجبین
یکی از بهترین روشهای درمانی برای یرقان نوزاد استفاده از ترکیب شیرخشت و ترنجبین است و با مشورت پزشک می‌توانید به مقدار لازم از این ترکیب را آماده کرده و در یخچال نگهداری کنید و زمان تشنگی از این ترکیب استفاده نمایید. فقط باید توجه داشته باشید که این محلول باید توسط مادر مصرف شود و از دادن هرگونه ماده‌ای بجز شیر مادر به نوزادان خود خودداری کنید زیرا روده و معده نوزاد قادر به هضم هیچ ماده‌ای جز شیر مادر نمی‌باشد.
آب جوانه گندم
آب جوانه گندم نیز می‌تواند به روند بهبود نوزاد کمک کند و سموم بدن را خارج کند به طوری که مادر می‌تواند از آب جوانه گندم بنوشد تا از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد شود و یا اینکه از نوزاد شیر خشک مصرف می کند میتوان چند قطره در شیر نوزاد ریخت و از این طریق به بهبود نوزاد کمک کرد.
درمان مدرن و پزشکی یرقان نوزاد
در کنار تمام روشهای سنتی و رعایت برخی پرهیزهای غذایی برخی روشهای مدرن هم وجود دارند که می توانند در بهبود سریعتر بیماری به ما کمک کنند که به آنها نیز خواهیم پرداخت و به شما معرفی خواهیم کرد:
- فتوتراپی
- پتو تراپی
- قطره بیلی نایستر
فتوتراپی
فتوتراپی یکی از روشهای مدرن در درمان زردی نوزاد است به این صورت که نوزاد باید لخت باشد و در دستگاه قرار بگیرد به طوری که نور ساطع شده از دستگاه به تمام بدن نوزاد برخورد کند فقط باید توجه داشته باشید زمانی که نوزاد خود را داخل دستگاه قرار می دهید برای مراقبت از چشم نوزاد حتما از چشم بند مخصوص فتوتراپی استفاده کنید.
پتو تراپی
یکی دیگر از روش هایی که برای درمان زردی در نوزادان استفاده می شود روش پتو تراپی می باشد.پتوهایی هستند که به بهبود سریعتر زردی در نوزادان کمک می کنند به طوریکه شما می توانید این پتو را دور نوزاد خود در طول 24 ساعت شبانه روز بپیچید حتی در این شرایط به نوزاد شیر بدهید.این پتوها با استفاده از خاصیت نوردرمانی که دارند می توانند در طول شبانه روز دور نوزاد پیچیده و با نور دهی میزان زردی در نوزاد را کمتر کند.
قطره بیلی نایستر
یکی دیگر از روشهای نوین و مدرن برای درمان زردی در نوزادان استفاده از قطره بیلی نایستر می‌باشد. این قطره از عصاره شیرخشت و ترنجبین تهیه شده است و در صورت تایید پزشک و باتوجه به قد و وزن نوزاد به نوزادان داده میشود.
روش های تشخیص یرقان در نوزادان
نوزادان در بدو تولد و توسط پزشک مورد بررسی‌های اولیه قرار می‌گیرند و معمولا علائم زردی در روز اول تولد بسیار کم مشاهده میشود مگر اینکه نوزاد دچار زردی غیر طبیعی باشد که در روز اول تولد و طی 24 ساعت اولیه علائم زردی در آنها نمایان می شود. زردی‌های طبیعی معمولا بین 2 تا 4 روز ابتدایی مشاهده میشود و با تشخیص و راهنمایی پزشک معمولا دوران زردی در منزل سپری میشود. در ادامه راه‌های تشخیص زردی در نوزادان را بیان خواهیم کرد
- آزمایش خون
- تست بیلی روبین
آزمایش خون
یکی از روش هایی که به وسیله آن میتوان به صورت دقیق میزان زردی نوزاد را اندازه گرفت روش خون گرفتن از دست و یا پاشنه پای نوزاد است. این روش مطمئن‌‌ترین و دقیق‌ترین روش تشخیص میزان زردی در نوزادان است که در آزمایشگاه‌ها و توسط پزشک انجام میشود و اگر این میزان از عدد 10 بالاتر باشد میتوان گفت نوزاد شما دچار زردی خفیف شده است و عدد بالای عدد 20 نوزاد در بیمارستان بستری می شود. بالاترین میزان زردی نیز عدد 25 است.
تست بیلی روبین
یکی دیگر از روش‌هایی که میتوان به راحتی و بدون خونریزی زردی در نوزادان را تشخیص داد استفاده از دستگاه بیلی‌روبین است. به وسیله این دستگاه در منزل و در کمتر از چند ساعت میتوان میزان بیلی‌روبین خون را تشخیص داد. با استفاده از این دستگاه و قرار دادن آن به پیشانی و نزدیک پوست نوزاد و میزان زردی مشخص می شود. در این نمونه میزان زردی شاید با نمونه آزمایش خون کمی فرق کند اما به دلیل راحتی آن مورد تایید و مورد قبول می‌باشد.
توصیه های مهم برای درمان یرقان نوزاد
چند توصیه مهم وجود دارد که مادرانی که نوزاد آنها دچار زردی است باید بدانند و به آنها عمل کنند:
- در دوران زردی نوزاد نباید شیر دادن مدام به نوزاد را قطع کنند چون این مسئله می تواند آسیب های جدی را به نوزاد وارد کند .یکی از روشهای درمانی مهم در دوران زردی شیر دادن مدام مادر به نوزاد است زیرا از این طریق نوزاد دفع ادرار و مدفوع بیشتری خواهد داشت و بیلی روبین و یرقان نیز سریعتر از بدن دفع خواهد شد و در ضمن گرسنگی نوزاد می تواند زردی را افزایش دهد .
- اگر مادر شیر کافی برای نوزاد نداشته باشد باید حتما از شیر خشک به عنوان یک مکمل در کنار شیر مادر استفاده کند تا نوزاد هم سیر شود و دفع ادرار و مدفوع داشته باشد و زردی را نیز از این طریق دفع کند.
- نور خورشید هم می‌تواند به درمان زردی در نوزادان کمک کند به طوری که مادر می‌تواند نوزاد را در معرض نور خورشید قرار دهد تا آفتاب به بدن نوزاد برخورد کند اما باید توجه کنید که نوزاد شما دچار آفتاب سوختگی نشود .
- نوزادی که دچار زردی شده است نباید در محیط خیلی گرم قرار بگیرد زیرا این گرما می‌تواند آب بدن نوزاد را کم کند و دفع ادرار به سختی انجام شود و بیلی‌روبین از بدن دفع نشود و میزان زردی را در نوزادان افزایش دهد.باید محل قرار گرفتن نوزاد نه خیلی گرم باشد که میزان دمای نوزاد بالا برود زیرا زردی هم افزایش پیدا می کند و نه اینکه خیلی سرد باشد که نوزاد سرما بخورد.
- اگر زردی در نوزاد شما بیشتر از دو هفته طول بکشد و روند بهبود و یا کاهش زردی مشاهده نشود باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا نوزاد مورد معاینه بیشتر قرار بگیرد.
کلام پایانی
بیماری زردی یک بیماری شایع در بین نوزادان تازه متولد شده است و در منزل و با روشهای ساده نیز قابل درمان است اما اگر به علائم این بیماری و دستورات پزشک خود بی توجهی کنید نوزاد شما ممکن است به دلیل زردی زیاد دچار آسیب‌های مغزی و یا حتی ناشنوایی شود. پس در هنگام مبتلا شدن نوزاد خود به زردی آرامش خود را حفظ کنید و به تمام دستورات پزشک توجه فرمایید.
and 
in 
.