شما درباره زردی نوزاد چه میدانید؟ یرقان یا زردی کودک مسئله ای است که در بیشتر نوزادان متولد شده بعد از 24 تا 48 ساعت ابتدایی زندگی مشاهده می شود و در اکثر مواقع هم چیز خیلی مهمی نیست و معمولا با معاینه و دستور پزشک در چند روزه بعدی و با مراقبت های اولیه و در منزل رفع خواهند شد اما اگر علائم زردی در کودک تا چند هفته ادامه پیدا کند باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد .در این مقاله زردی نوزاد را معرفی و تمام جوانب آن را معرفی خواهیم کرد.
زردی نوزاد چیست ؟
یرقان و یا زردی به دلیل بالا بودن ماده ای به نام بیلی روبین و تجمع آن در خون به وجود می آید.بیلی روبین از شکسته شدن گلبول های قرمز فرسوده و پیر که دیگر کارایی ندارند در خون به وجود می آید که معمولا توسط کبد و از طریق مدفوع و ادرار نیز دفع می شود و زمانی که جنین در شکم مادر قرار دارد این کار توسط مادر انجام می شود و در هنگام تولد کودک معمولا تا چند روز اول زندگی، کبد به صورت درست شروع به کار نکرده است و این باعث می شود
بیلی روبین ها از خون خارج و دفع نمی شوند و همین باعث بالا رفتن میزان بیلی روبین در خون می شود و این مسئله هم باعث زرد شدن رنگ پوست و تجمع رنگدانه و بیلی روبین زیر پوست می شود اما به احتمال زیاد و در اکثر مواقع بعد از چند روز که کبد کودک شروع به کار کرد این مشکل نیز رفع خواهد شد اما در صورت ادامه داشتن علائم زردی باید حتما به پزشک مراجعه شود زیرا ادامه پیدا کردن زردی برای کودک خطرناک است .
نحوه تشخیص زردی در نوزادان
معمولا زردی در نوزادان در 24 ساعت تا 48 ساعت بعد از تولد ظاهر می شود و نوزادان در روز اول تولد و در 24 ساعت اولیه تولد توسط پزشک معالج مورد معاینه قرار می گیرند ولی چون در ساعت اولیه کمتر علایم وجود زردی در نوزادان خود را نشان می دهد پس باید بعد از ترخیص نوزاد از بیمارستان تا 48 ساعت ابتدایی مادر ،نوزاد را مورد بررسی قرار دهد و اگر متوجه وجود زردی در نوزاد شد به پزشک اطلاع دهد .
زردی که در ساعت اولیه تولد مشاهده می شود به زردی فیولوژیک معروف است چون حاصل یک مسئله فیولوژیکی و کار نکردن کبد است .راه هایی که می توان در منزل هم متوجه زردی در نوزادان شد.
- اگر سفیدی چشم کودک شما به رنگ زرد می زد احتمال اینکه کودک شما دارای زردی است بسیار بالاس و حتما باید به پزشک برای معاینه مراجعه کنید.
- اگر در زیر نور طبیعی بدن کودک مانند شکم و صورت ته رنگ زرد داشت کودک شما دچار زردی شده است و باید به پزشک مراجعه کنید.
- در موارد شدیدتر زردی نوزاد به گردن و سرشانه ها و حتی در مواقع حادتر به پاها نیز می رسد که حتما باید نوزاد زیر نظر پزشک و تحت مراقبت باشد .
- اگر رنگ زردی در کودکانی که رنگ تیره تر دارند از رنگ پوست مشخص نشود باید لثه و سفیدی چشم و کف دست و شانه ها معاینه شود تا متوجه زردی در این نوزادان شد.
چه عواملی باعث زردی کودکان می شود ؟
- اگر کودک شما قبل از 37 هفتگی و به صورت نارس به دنیا بیاید احتمال زردی در این کودک افزایش پیدا می کند.
- دو قلو و یا چند قلو بودن نوزدان نیز در به وجود آمدن زردی در کودک تازه متولد شده تاثیر دارد.
- نوزادانی که با وزنی کمتر از 2/5 کیلو متولد می شوند هم احتمال بالاتری به زردی و یا یرقان مبتلا می شوند.
- در نوزادانی که با بیماری هایی مانند فیبروزکیستیک و یا کم کار بودن تیروئید متولد می شوند هم ممکنه دچار زردی و یرقان در هنگام تولد باشند.
- در نوزادانی که گروه خونی متفاوتی با مادر خود دارند نیز دچار زردی و یرقان خواهند شد.
- اگر نوزادان در هنگام تولد دچار خونریزی و کبودی شوند و بیلی روبین جایگذین خون از دست رفته در آنها شود هم ممکنه دچار زردی و یرقان شوند.
- کودکان که در شرق آسیا متولد می شوند نیز احتمال زردی و یرقان در آنها بیشتر است.
- کودکانی که با بیماری های ژنتیکی مثل (نقص‌های غشایی گلبول قرمز ارثی،سندرم گیلبرت)متولد می شوند نیز دچار زردی و یرقان در تولد می شوند.
- ممکن است اختلالی در کبد نوزاد شما وجود داشته باشد.
- وجود عفونت ویروسی و یا باکتریایی در خون کودک
- کمبود آنزیم در بدن کودک تازه متولد شده
چه زمانی زردی نوزاد را جدی بگیریم ؟
همانطور که گفتیم زردی در کودکان بسیار شایع است و اکثر نوزادان تازه متولد شده در چند روز ابتدایی به دلیل نارسایی کبد دچار زردی می سوند و با مراقبت های اولیه و ساده در منزل (البته با دستور پزشک) و با تکامل کبد بهبود می یابند اما در صورت بروز علائم پایین حتما باید پزشک را در جریان بگذارید تا در صورت لزوم نوزاد در بیمارستان وتحت نظر دکتر باشد.
- اگر علائم زردی در این کودکان با مرور زمان از بین نرفت و تا چند هفته طول کشید ممکن است خطرناک باشد و باید به پزشک مراجعه شود.
- اگر زردی از صورت و چشم ها به دست و پا هم کشیده شد و بیشتر شد حتما به پزشک مراجعه شود.
- اگر زردی بعد از چند هفته دوباره عود کردباید به پزشک مراجعه شود.
- اگر کودک بهانه گیری می کند و با صدای بلند گریه می کند .
- اگر وزن گیری نوزاد شما به کندی انجام می شود و حتی وزن از دست می دهد و در هنگام شیر خوردن نیز مکیدن ضعیفی دارد.
- اگر کودک خواب آلوده و خسته است و حالت اضطراب و حالت بیقراری دارد.
- اگر کودک شما حالت خمیده به خود می گیرد و گردن خود را به عقب خم می کند هم می توان نشان دهنده زردی و بیلی روبین زیاد در خون باشد و باید به پزشک مراجعه کنید تا کودک شما مورد معاینه قرار بگیرد.
- اگر ادرار کودک تیره شده باشد و مدفوع نوزاد شما بی رنگ باشد (باید رنگ نارنجی داشته باشد) نشان دهنده این است که بیلی روبین دفع نمی شود و در خون تحمع پیدا کرده است و نوزاد دچار زردی شده است.
اگر علائم بالا را در کودک خود مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا این علائم نشان بالا بودن بیلی روبین خون می باشد که این بسیار خطرناک است و می توان به آسیب های مغزی و فلج مغزی و حتی ناشنوایی منجر شود پس حتما باید جدی گرفته شود.
راه های درمان خانگی زردی نوزاد
اگر زردی کودک شما کم باشد و پزشک تشخیص بدهد که کودکدر منزل و با مراقبت های ساده درمان می شود می توانید از مواردی که ادامه مقاله به آنها اشاره می شود برای درمان کودک خود استفاده کنید.
- نور خورشید
- شیردهی مادر
- شیر خشت و ترنجبین
- مواد مکمل و شیر خشک
- حمام کردن نوزاد با گل ختمی و گل بنفشه
- نور دهی با لامپ مخصوص
- استفاده از آب جوانه گندم
- استفاده از پتوهای مخصوص (پتو درمانی)
- استفاده از قطره بیلی نایستر
- استفاده از عصاره عناب
نور خورشید
اگر کودک شما دچار زردی خفیف است با مشورت پزشک می توانید نوزاد خود را در معرض نور خورشید قرار دهید زیرا نور خورشید کمک می کند که بیلی روبین جمع شده در خون بهتر دفع شود .فقط باید توجه داشته باشید که نوزاد ساعت زیادی زیر نور خورشید نباشد جون ممکن است دچار سوختگی شود.
شیردهی مادر و درمان زردی کودک
شیر دهی مکرر مادر به نوزاد باعث می شود تا کودک از طریق ادرار و مدفوع بیلی روبین جمع شده در خون را به راحتی و بهتر دفع شود.کودکانی که دچار زردی و یرقان هستند معمولا خواب آلوده هستند و بیشتر می خوابند و دیرتر نیز بیدار می شوند و مادر باید نوزاد را برای شیر دهی مکرر بیدار کند.
شیر خشت و ترنجبین
یکی یگر از درمان های خانگی در طب سنتی که برای درمان زردی نوزاد نیز بسیار کارآمد می باشد استفاده مادر از ترکیب شیر خشت و ترنجبین است که از این طریق خاصیت این مواد از طریق شیر مادر به کودک نیز مکنتقل می شود.مادر می تواند نصف قاشق شیرخشت و یک قاشق ترنجبین را در یک لیئوان حل کن و روزی چند بار مصرف کند و بعد به کودک خود شیر دهد.در کنار این می تواند از عرقیجات دیگری مانند عرق کاسنی و عرق شاهتره و عرق بید نیز استفاده کند .
مواد مکمل و شیر خشک
برای اینکه زردی از بدن نوزاد خارج شود باید مکرر ادرار و مدفوع داشته باشد تا بیلی روبین جمع شه در خون خارج شود و اگر شیر مادر برای نوزاد کافی نباشد باید از شیر خشک استفاده شود و در صورت تشخیص پزشک می توان در کنار شیر خشک نیز از مکمل ها برای نوزاد استفاده کرد.
حمام کردن نوزاد با گل ختمی و گل بنفشه
اگر می خواهید از این روش سنتی برای درمان زردی نوزاد استفاده کنید باید هنگام حمام نوزاد مقدار کمی از گل ختمی و گل بنفشه را به آب گرم اضافه کنید و نوزاد خود را با این آب استحمام کنید اما باید در نظر داشته باشد قبل استفاده از این موارد حتما با پزشک مشورت شود .
نور دهی با لامپ مخصوص برای درمان زردی نوزاد
اگر مقدار زردی در نوزاد بالا بود طبق نظر دکتر می توان از دستگاه هایی با نوردهی خاص در منزل استفاده کرد و برای چند شب نوزاد را در معرض این نور قرار داد و فتوتراپی را به جای بیمارستان در خانه انجام داد.این روش با تغییر شکل دادن بیلی روبین باعث می شود تا نوزاد راحت تر بتواند این ماده را از بدن خود دفع بکند و در اکثر مواقع هم یک روش کم خطر و بدون عوارض جانبی می باشد.
اما بهتر است برای نوزادان از یک چشم بند مخصوص استفاده کرد. در این روش کل بدن کودک در برابریک سری نور سفید و آبی و یا سبز تابانده می شود و آزمایشات مجدد گرفته می شود و در صورت پایین آمدن میزان بیلی روبین استفاده از این دستگاه متوقف می شود.
استفاده از آب جوانه گندم
برای جلوگیری از زردی بیشتر و کنترل زردی در نوزاد مادر می تواند از آب جوانه گندم ستفاده کند زیرا جوانه گندم خاصیت سموم زدایی دارد و مادر با خوردن آب جوانه گندم می تواند این خاصیت را از طریق شیر خود به نوزاد نیز منتقل کند.
استفاده از پتوی مخصوص (پتو درمانی)
استفاده از پتوهای مخصوص برای درمان زردی نوزادان با خاصیت نور درمانی می تواند به درمان زردی کودک کمک کند و استفاده از این پتوها حتما با مشورت پزشک انجام شود.استفاده از پتو بسیار راحت می باشد به طوریکه پتو دور کودک کشیده می شود و مادر می تواند کودک را در آغوش بگیرد و به کودک شیر بدهد و درمان در تمام مدت طول روز و شب ادامه پیدا کند.در صورت بالا بودن میزان زردی پتودرمانی و پرتو درمانی می توانند باهم دیگر انجام شوند تا تاثیر بیشتر و سریعتری داشته باشند.
استفاده از قطره بیلی نایستر
بعد معاینه پزشک در صورت لزوم با توجه به وزن نوزاد قطره نایستر تجویز می شود .این قطره از عصاره شیر خشت و ترنجبین تهیه شده است و برای درمان زردی نوزاد مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از عصاره عناب
یکی دیگر از ره های کنترل و کاهش زردی در نوزادان استفاده مادر از عصاره عناب است .مادر با خوردن این عصاره می تواند از طریق شیر مادر زردی در کودک خود را نیز کاهش دهد .
عوامل تشدید کننده زردی نوزادان
تغذیه مادر در زردی نوزاد تاثیر مستقیم دارد پس اگر کودک شما دچار زردی باشد باید از خوردن بعضی از مواد غذایی و انجام برخی کارها خوداری کنید تا زردی و یرقان در کودک شما افزایش پیدا نکند.
· گرم نگ داشتن کودک
· خوردن ادویه زیاد
· خوردن سیر و پیاز به صورت خام
· مصرف غذاهایی که هضم سخت تری دارند
· خوردن فست فود و غذهای فراوری شده
گرم نگ داشتن کودک
دمای بدن کودک یکی از عوامل مهم در پایین آوردن زردی در نوزادان است به طوریکه تا جایی که نکودک سرما نخورد باید دمای اطراف کودک را پایین آورد و طبق نظر پزشکان دمای 24 تا 25 سانتی گراد برای کودکان مناسب می باشد .زیرا با گرمای زیاد آب بدن کودک نیز کم می شود و همین امر باعث می شود تا کودک ادرار کمتری هم داشته باشد و همین هم باعث می شود تا بیلی روبین جمع شده در خون نیز کمتر دفع شود و زردی کودک ادامه داشته باشد و این مسئله می تواند به کودک شما صدماتی را وارد کند.
تاثیر خوردن ادویه تند و زیاد بر زردی کودک
اگر کودک شما دچار زردی می باشد باید از خوردن غذاهایی که ادویه زیادی مانند فلفل دارند اجتناب کنید زیرا ادویه جات باعث التهاب و عملکرد نادرست کبد می شود و خوردن ادویه توسط مادر باعث می شود تا این تاثیرات از طریق شیر به کودک نیز منتقل می شود و همین موضوع باعث دفع نشدن بیلی روبین از خون نوزادان می شود.
خوردن سیر و پیاز به صورت خام و زردی کودک
خوردن سیر و پیاز به صورت خام توسط مادر باعث می شود که زردی کودک بیشتر شود اما خوردن آن به صورت پخته مشکلی ایجاد نمی کند.
مصرف غذاهایی که هضم سخت تری دارند
مصرف غذاهایی مانند کله پاچه و گوشت گاو و بادمجان که هضم سخت تری دارند می تواننذ باعث زردی در نوزادان شوند.
خوردن فست فود و غذاهای فراوری شده
خوردن غذاهای فست فود و فراوری شه مانند سوسیس و کالباس و کنسروها نیز در این دوران برای مادر توصیه نمی شود زیرا می توانند باعث زردی در نوزادان شوند.
نبایدها در دوران زردی نوزاد
اگر کودک شما دچار زردی شد به هیچ وجه و با هیچ دلیلی نباید شیر مادر را قطع کنید زیرا این شیر مادر است که نقش مهم و اساسی را در تامین غذای کودک دارد و باعث می شود تا کودک از طریق ادرار و مدفوع بیلی روبین جمع شده در خون را دفع کند.یکی دیگر از کارهایی که در زمان زردی نباید انجان داد خوراندن آب قند به نوزادان می باشد زیرا این کار باعث می شود تا زردی در نوزادان دیرتر از بین برود.
آزمایشات نشان دهنده زردی نوزاد
اگر علائم ظاهری زردی در نوزادان را نشان نداد می توان از روش های دیگری برای فهمیدن زردی در نوزادان می توان از راه های دیگر که در ادامه مقاله به آنها اشاره خواهیم کرد نیز استفاده کرد .
· آزمایش خون برای زردی نوزاد
· دستگاه بیلی چک
آزمایش خون برای زردی کودک
یکی دیگر از روش های تشخیص بیلی روبین خون نیز از طریق آزمایش خون است .و با انجام ازمایش خون می توان به طور دقیق تری میزان زردی نوزادان مشخص می شود و می توان با توجه به آزمایش خون درمان دقیق تری نیز برای کودک در نظر گرفته شود.
دستگاه بیلی چک
در حال حاضر دستگاهی برای اندازه گرفتن بیلی روبین خون از روی پوست به نام بیلی چک وجود دارد که بدون خونریزی و از طریق پوست میزان بیلی روبین را اندازه می گیرد و نتیجه نیز کمتر از 10 دقیقه اماده می شود و نوزدان ددری نیز احساس نمی کنند و از این دستگاه در مطب ها و حتی در منزل نیز به راحتی می شود استفاده کرد به طوریکه این دستگه را به پیشنانی و یا سینه نوزاد گرفته می شود و از طریق پوست میزان بیلی روبین اندازه گیری می شود.
and 
in 
.