بروز زردی در نوزادان و راه های درمان آن

زردی شایع‌ترین عارضه در بین نوزادان است. در این مقاله قصد داریم که علت بروز زردی در نوزادان را بررسی کنیم و در ادامه به راه های درمان زردی بپردازیم.

تا انتهای این مقاله همراه ما باشید:

زردی در نوزادان چیست؟

درصد بالایی از نوزادان طی یک یا دو هفته پس از تولد دچار “زردی” یا “یرقان” می‌شوند. زردی به این معنا است که رنگ پوستشان به رنگ زرد متمایل می‌شود. در واقع می‌توان گفت که تمامی نوزادان دچار زردی می‌شوند اما ممکن است در برخی قابل مشاهده نباشد.

معمولا زردی به صورت خود به خود درمان می‌شود, یا با روش‌های بسیار ساده با تجویز پزشک, می‌توان این موضوع را در خانه برطرف کرد. در کل بروز زردی در نوزادان مسئله خطرناکی نیست.

فقط در برخی موارد بسیار خاص, زردی به حدی می‌رسد که کودک نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می کند تا تحت مراقبت باشد.

علت بروز زردی در نوزادان چیست؟

علت بروز زردی در نوزادان بالا رفتن سطح رنگ دانه ای به نام “بیلی‌روبین” در خون است.

بیلی‌روبین در اثر شکسته شدن گلبول‌های قرمز به وجود می‌آید که توسط کبد از خون خارج می‌شود و در نهایت, بدن از طریق مدفوع آن را دفع می‌کند.

زمانی که نوزاد در شکم مادر است این فرآیند توسط کبد مادر از بدن نوزاد دفع می‌شود. اما پس از تولد مدتی طول می‌کشد تا کبد خود نوزاد این فرآیند را شروع کند. بنابراین تا زمان شروع فعالیت کبد, این رنگ دانه‌ها در خون نوزاد جمع  شده و سبب تغییر رنگ پوست وی می‌شوند.

زردی در نوزادانی که زودتر از وقت تعیین شده متولد می‌شوند سریعتر اتفاق می‌افتد. در این نوزادان بین روز پنجم تا هفتم این زردی به اوج خودش می‌رسد و در برخی موارد ممکن است تا یک الی دو ماه به طول بیانجامد.

معمولا رنگ پوست صورت به رنگ زرد متمایل می‌شود و اگر مدت زمان زردی طول بکشد, کم کم رنگ زرد تا گردن و قفسه سینه پایین می‌آید. در موارد نادری هم ممکن است تا انگشتان پای نوزاد برسد.

آیا شیر مادر باعث بروز زردی در نوزادان می شود؟

نوع دیگری از زردی در نوزادان وجود دارد که در کنار زردی بیولوژیکی بروز می‌دهد. این زردی از مصرف شیر مادر به وجود می‌آید و معمولا بین 7 الی 11 روزگی بروز می‌دهد و ممکن است تا ماه‌ها طول بکشد. اما دلیل این اتفاق چیست؟

دلیل این نوع زردی آن است که ماده‌ای در شیر مادر وجود دارد که در فعالیت کبد نوزاد اختلال ایجاد می‌کند و در نهایت بیلی روبین‌ها تجمع می‌کنند و زردی بروز می‌دهد.

اما به طور کلی بروز زردی در نوزادان به خاطر وجود بیلی‌روبین است.

از طرفی اگر مقدار آب بدن نوزاد کم شود, غلظت خون افزایش پیدا می‌کند و در نهایت سطح بیلی‌روبین در خون بالا می‌رود. در نتیجه فرقی نمی‌کند که نوزاد شیر مادر را بخورد یا شیر خشک, در نهایت اگر آب کافی به وی نرسد احتمال بروز زردی افزایش می‌یابد.

کارشناسان معتقد هستند اگر نوزادی در هفته اول تولد, روزانه حداقل 12 بار شیر مصرف کند, احتمال آن که به زردی مبتلا شود کاهش پیدا می‌کند. اما اگر نوزاد به مقدار کافی شیر می‌خورد ولی باز هم نشانه‌هایی از زردی در چهره وی دیده می‌شود, باید به پزشک مراجعه شود.

پزشکان معمولا مصرف شیرخشک را در کنار مصرف شیر مادر به عنوان مکمل غذایی توصیه می‌کنند.

زردی ای که توسط شیر مادر به وجود می‌آید در بین نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند شایع و بی‌خطر است.

گاهی زردی در برخی از نوزادان به حدی می‌رسد که با تجویز پزشک, مادر باید شیردهی را به مدت یک الی دو روز قطع کند. در این دو روز مادر می‌تواند شیر خود را بدوشد تا به حفظ تولید شیر کمک کند, تا زمانی که بیلی‌روبین نوزاد کاهش پیدا کند و بتواند مجددا از شیر مادر مصرف کند.

همانطور که اشاره کردیم به طور کلی بروز زردی در نوزادان موضوع خطرناکی نیست, با این حال در موارد بسیار نادری پیش می‌آید که میزان بیلی‌روبین‌های خون نوزاد به قدری بالا می‌رود که اگر تحت مراقبت قرار نگیرد می‌تواند به سیستم عصبی نوزاد آسیب وارد کند.

در نتیجه بهتر است هنگام برروز زردی سریعا به پزشک مراجعه کنید تا به موقع نوع زردی تشخیص داده شود.

چه عواملی زردی در نوزادان را تشدید می کند؟

طبق تحقیقات انجام شده برخی از نوزادان بیشتر از بقیه مستعد ابتلا به زردی هستند. مواردی که احتمال ابتلا به زردی در نوزادان را بیشتر می‌کند شامل:

• وجود خواهر و یا برادری که در نوزادی به زردی مبتلا شده است.
• وجود کبودی بر روی بدن در زمان تولد.
• زودتر از زمان تعیین شده متولد شود. ( کبد نوزادان زودرس به دلیل آن که نابالغ است نمی تواند میزان بیلی روبین خون را کنترل کند. )
• اختلالات ژنتیکی می تواند احتمال ابتلا به زردی را افزایش دهد.

البته کودکانی که با اختلالات ژنیتیکی, اختلالات کبدی, ترومای شدید, عفونت و مواردی از این قبیل متولد می‌شوند, در همان روز اول پس از تولد به زردی مبتلا می‌شوند.

درمان زردی

برای درمان زردی‌های خفیف روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به موثرترین آن ها اشاره خواهیم کرد.

پیش از معرفی روش‌های درمان توجه داشته باشید که حتما باید این روش ها تحت نظارت و دستور پزشک انجام شود و هرگز از درمان خودسرانه استفاده نکنید. به دلیل آن که گاهی ممکن است این روش ها برای نوزادی نتیجه عکس بدهد و به وی آسیب برساند.

استفاده از لامپ بیلی لایت

بسیاری از نوزادان که به زردی خفیف مبتلا می‌شوند با قرار گرفتن در زیر نور “لامپ بیلی لایت”, زردیشان از بین می‌رود. در این روش باید نوزاد به صورت برهنه زیر این نور بخوابد. فقط حتما توجه داشته باشید که چشم‌های نوزاد را با یک تکه پارچه یا یک چشم بند بپوشانید, تا به چشم هایش آسیبی وارد نشود.

این روش به عنوان یکی از موثرترین روش ها برای رفع زردی در نوزادان استفاده می‌شود.

استفاده از پتوی فیبر نوری یا بیلی بلنکت

در این روش می‌توانید نوزاد را درون پتوی مخصوص زردی بپیچانید. البته برای تهیه این پتو باید از پزشک نسخه دریافت کنید.

توجه داشته باشید که اگر قصد دارید نوزادتان را در خانه درمان کنید به هیچ وجه استرس نگیرید و تمام کارها را با خونسردی تمام انجام دهید.